Καλωσορισατε στο SensedPlace Blog!

Το SensedPlace προέρχεται από μια γενικότερη ιδέα για τη δημιουργία ενός χώρου και δικτύου παρουσίασης και ανταλλαγής ιδεών κοινωνικο-πολιτιστικού χαρακτήρα. Μέρος αυτής της ιδέας είναι και το Blog στο οποίο βρίσκεστε όπου δημοσιεύουμε σκέψεις, άρθρα, σχόλια, ιδέες, ανταποκρίσεις, παρουσιάσεις και πληροφορίες από τον ευρύτερο κοινωνικό και πολιτιστικό χώρο του δικού μας, αλλά ίσως και του δικού σας, κόσμου...



23.3.08

«εμείς» έχουμε ιστορία...

Ο κόσμος είναι γεμάτος παράδοξα. Ο κόσμος είναι γεμάτος ανθρώπους. Η πλατιά πλειοψηφία του κόσμου αποτελεί τις μάζες, οι οποίες χωρίζονται σε μικρότερες υπο-μάζες κι αυτές σε άλλες μικρότερες ώσπου οι διαιρέσεις αυτές καταλήγουν σε μικρότερες ή μεγαλύτερες ομάδες. Έτσι έχουμε εθνικές μάζες, θρησκευτικές μάζες, πολιτικές μάζες, μάζες καταναλωτών, μάζες ταξικές, ομάδες υποστηρικτών, ομάδες οπαδών, ομάδες επαναστατών, ομάδες θεατών, ρεύματα κάθε τύπου και τάσης κλπ κλπ. Οι άνθρωποι έχουν την ανάγκη να ανήκουν κάπου, να πιστεύουν κάτι, να αυτοπροσδιορίζονται από μανιφέστα μαζών, ομάδων, ρευμάτων, ακόμη κι αν δεν ξέρουν τα πως και τα γιατί. Έχουν συνήθως κάποιο πρόχειρο και επιφανειακό επιχείρημα για το λόγο που τους κάνει να πιστεύουν ή να ανήκουν σε κάτι. Αυτό απλά για να καλύψουν την αδυναμία τους και το φόβο του να μην ανήκουν πουθενά παρά μόνο στην ύπαρξή τους αναζητώντας την ολοκλήρωση αυτής και την ελευθερία της υπόστασής της. Η αλήθεια φέρνει τρόμο ακριβώς γιατί είναι τόσο απλή που γίνεται ακατανόητη.
«θες να μάθεις την αλήθεια, για βγες απ’ έξω απ΄ τη συνήθεια»*
Οι άνθρωποι αφουγκράζονται τις συνήθειες των γύρω τους, των γονιών τους, της πατρίδας τους, του παγκόσμιου συστήματος, των κυρίαρχων ιδεολογιών... Οι άνθρωποι γεννιούνται χριστιανοί, μουσουλμάνοι ή οτιδήποτε άλλο και πιστεύουν πως εκεί είναι η αλήθεια χωρίς στην πραγματικότητα να την έχουνε ψάξει ποτέ... Γεννιούνται έλληνες, τούρκοι, ιταλοί, αμερικάνοι ή οτιδήποτε άλλο και πιστεύουν πως έχουν κάτι το ιδιαίτερο στο DNA τους χάρη σε μια τόσο ηλίθια υποκειμενικότητα που λέγετε «έθνος». Λες και το αίμα έχει άλλο χρώμα αν περάσουμε τα σύνορα μιας χώρας. «Έθνος» και «Θρησκεία» είναι δύο από τα πιο τρανταχτά και παραδοσιακά εργαλεία μαζικής σκλαβιάς και ελέγχου των μαζών. Υπάρχουν και άλλα τα οποία λειτουργούν πάνω στις υπο-μάζες, στις ομάδες, τα ρεύματα και τις ιδεολογίες. Τέλος υπάρχουν και καινούρια υπερεργαλεία μαζοκατασκευής όπως ο καταναλωτισμός, η φόβος της τρομοκρατίας αλλά και η ίδια η τρομοκρατία κάθε μορφής, η τηλεόραση, το life-style κλπ τα οποία αναμιγμένα ή όχι με τον παραδοσιακό εθνοθρησκευτικό αχταρμά χτίζουν το τραγελαφικό τοπίο των σύγχρονων προβατοκοινωνιών. Έχουμε γεμίσει ηλίθιους και ημι-ηλίθιους παντού οι οποίοι χοροστατούν πάνω στην επιφάνεια των κούφιων ιδεών τους για να μη βουλιάξουν στην απέραντη δυστυχία της σκλαβιάς τους. Η ελευθερία έχει μείνει στο βυθό της ύπαρξής τους σαν μαργαριτάρι. Όμως κανείς δεν γεννιέται βουτηχτής και οι σφουγγαράδες σαν τον Νικόλα Άσιμο είναι υπό εξαφάνιση. Δεν θα μπορούσα να μην κλείσω αυτό κείμενο με στίχους του τόσο όμορφα ενοχλητικού αυτού βουτηχτή της αλήθειας.
Τό 'χα τρακάρει και τό 'χα αγαπήσει
ήσουν παιδούλα κι όλο ζωντανή
μα ποια σου χάρις και ποιός θα σε γνωρίσει
δεν φτάνει να' σαι μοναχά παιδί
και στα ντουβάρια ακόμα αν μιλάω την αορτή μου βγάζω στο κλαρί
Άτριχε μου πίθηκε αχανής
είν' η μπαμπεσιά σου
ηρωίνωσές το LSD
απ' την άγνοια σου
κι απ' τη δειλία σου που είσαι δικαστής
Εμείς έχουμε ιστορία,
πολεμήσαμε στην Τροία
και συ μού 'γινες πρεζόνι,
και σε πήρε το βαγόνι
που πας ξυπόλυτη μωρή στα αγκάθια
Βρες τη δύναμη σου κι έλα
έλεγχο θέλει κι η τρέλα
εγώ έχω καθαρίσει
και αυτό ίσως βοηθήσει
Στης απουσίας σου λιώνω την ουσία
αναστενάρισσα μου μη χαθείς
στο πάντρεμα με την ανυπαρξία
δεν φτάνει να 'σαι μόνο χασικλής
και μια στιγμή να σπάσεις τα ντουβάρια τη δύναμή σου κράτα σταθερή
άτριχε μου πίθηκε η αυγή
δείχνει τα τσιμέντα
μένει η ύπαρξη σου ορφανή
μένει κι η πατέντα
που σου επέβαλε να μείνεις αριθμός
Εμείς έχουμε ιστορία,
πολεμήσαμε στην Τροία
και συ μου 'γινες πρεζόνι
κούφια η ώρα που μας ζώνει
ανυπερθέτωσαν αι δυσκολίαι
* Στίχος από το τραγούδι του Νικόλα Άσιμου «Venceremos»

20.3.08

πρωτιές

Είδα μερικά στιγμιότυπα από το συνέδριο το ΠΑΣΟΚ. Οφείλω να ομολογήσω πως γέλασα. Ίσως θα έπρεπε να κλάψω γιατί αυτό το κόμμα είναι η αξιωματική αντιπολίτευση απέναντι σε μια από τις πιο αντιλαϊκές κυβερνήσεις μεταπολιτευτικά. Απορώ πάντως πως οι λίγοι σοβαροί και οι ακόμα πιο λίγοι αριστεροί που έχουν μείνει στο ΠΑΣΟΚ (γιατί πιστεύω παραδόξως πως υπάρχουν κι εκεί ακόμα μερικοί τέτοιοι) αντέχουν να είναι ακόμα μέλη του. Σε τι να ελπίζουν άραγε;

Νομίζω πως μια από τις πολλές αρνητικές πρωτιές τις Ελλάδας είναι ότι έχουμε το πιο γελοίο σοσιαλιστικό κόμμα στην Ευρώπη. Παραλίγο να έχουμε και τον πιο γελοίο αρχηγό κράτους αλλά εκεί μας ξεπερνάει η Γαλλία. Ε, δεν μπορούμε να ήμαστε σε όλα πρώτοι!

Δυο βίντεο για του λόγου και του γελοίου το αληθές:
http://www.skai.gr/master_avod.php?id=76368&lsc=1
http://www.dailymotion.com/popular/sarkophage/video/x2814u_sarkozy-alcoolise_fun?from=rss

13.3.08

ταξιδεύοντας με εισιτήριο...

Ξέθαψα ένα παλιό αλλά ενδιαφέρον άρθρο της Ελευθεροτυπίας

Τουρίστας εναντίον ταξιδιώτη
Τουρίστας ή ταξιδιώτης, είναι ένα δίλημμα στο οποίο μπαίνουν πολλοί με το που φθάνει το καλοκαίρι και οι άδειες από τη δουλειά. Και ενώ όλοι θέλουν να πιστεύουν πως ανήκουν στη δεύτερη κατηγορία, στην πραγματικότητα όλο και περισσότερο καταφεύγουμε ή καταλήγουμε στην πρώτη.
Ο Γάλλος φιλόσοφος Τιερί Πακό αναλύει το πρόβλημα στις σελίδες της «Μοντ Ντιπλοματίκ» και μέρος του κειμένου του μεταφέρουμε παρακάτω:
«Το 1908, ο Γερμανός φιλόσοφος, Γκέοργκ Ζίμελ δημοσιεύει ένα κείμενο πάνω στα νέα κοινωνικά σχήματα που παράγει η "μεγάλη πόλη", αυτή τη σύγχρονη πόλη που συχνά ο ποιητής Σαρλ Μποντλέρ περιγράφει τόσο ποιητικά. Την πόλη των σιδηροδρόμων και όλων των διαδρομών. Τις αλλαγές όλων των κλιμάκων: δημογραφική, οικονομική, εδαφική, πληροφοριακή κ.λπ.
Σ' αυτό το νέο κοινωνικό περιβάλλον, ο Ζίμελ εντοπίζει ένα νέο πρόσωπο, τον ξένο. Ποιος είναι; Ενα πρόσωπο που δεν είναι από «εδώ» και βρίσκεται «εκεί» και που συγκεντρώνει μέσα του «την ενότητα της απόστασης με την εγγύτητα». Ετσι ο ξένος αντιπροσωπεύει την κινητικότητα, αλλά μια κινητικότητα που συγχρόνως μας προκαλεί (μπορούμε ακόμη και να τον ζηλέψουμε) και προκαλεί την αδιαφορία μας.
Δεν είναι δικός μας και τίποτε δεν μας επιτρέπει πραγματικά να τον γνωρίσουμε ώστε να τον αναγνωρίσουμε.
Η εικόνα του ξένου στη μεγάλη πόλη δεν επικαλύπτει την παλαιότερη, εκείνη του ταξιδιώτη. Αυτός ο ξένος είναι της ίδιας οικογένειας με τον τουρίστα;
Μισό αιώνα μετά το κείμενο του Ζίμελ, το γερμανικό περιοδικό Merkur, δημοσιεύει το 1958 μια ραδιοφωνική παρέμβαση ενός νεαρού τότε φιλόσοφου, του Χανς Μάγκνους Εντσενσμπέργκερ, με τίτλο «Μια θεωρία του τουρισμού». Σ' αυτό διαπιστώνεται πως αν οι όροι «τουρίστας» και «τουρισμός» εμφανίζονται το 1800 και το 1811 αντιστοίχως, στις περισσότερες ευρωπαϊκές γλώσσες, δεν υπάρχει εντούτοις ακόμη κάποια ιστορία τουρισμού και ακόμη λιγότερο μια γενική θεωρία. Από τότε ο χρόνος κερδήθηκε και τα βιβλιοπωλεία σήμερα έχουν αρκετά ράφια αφιερωμένα στα ταξίδια και τον τουρισμό. Ο Εντσενσμπέργκερ πάλι αναφέρει στο κείμενό του τη ρήση του Γκέρχαρτ Νέμπελ: «Μια χώρα που ανοίγεται στον τουρισμό, κλείνεται μεταφυσικά. Προσφέρει πλέον μόνο ένα ντεκόρ, αλλά όχι πια τη μαγική της δύναμη».
Αυτή η καταγγελία δεν είναι νέα. Η αναφορά στον τουρισμό και στα δεινά του αποτελούν τις δύο όψεις του ίδιου νομίσματος. «Το στοιχείο της βάσης που χρησιμεύει ως κανόνας στο ταξίδι είναι το sight, αυτό που πρέπει να δει», τονίζει ο Εντσενσμπέργκερ, «και είναι, ανάλογα με την αξία του, καταχωρημένο με ένα, δύο ή τρία αστέρια». Η τουριστική μετακίνηση έχει στόχο να επιβεβαιώσει την ακρίβεια των πληροφοριών που προσφέρει ο οδηγός και, ει δυνατόν, οι τουρίστες να φέρουν τη φωτογραφική απόδειξη. Να δεις τι γίνεται «αλλού» για να μη βλέπεις πια το «εδώ» που είναι ανυπόφορο ή βαρετό.Από παλιά και παντού, οι Γήινοι ταξίδευαν. Αλλά δεν ήταν τουρίστες. Μήπως ήταν ξένοι; Μερικές φορές, ναι. Το πέρασμα από τον ταξιδιώτη» στον «τουρίστα» προσμετράται με τη σταδιακή εξαφάνιση της φιλοξενίας, μιας έννοιας αναγκαστικά δωρεάν και χωρίς να επιζητά αμοιβαιότητα τουλάχιστον στο άμεσο μέλλον, αλλά και με την ευρύτερη εγκατάσταση ξενοδοχειακών υποδομών όλο και πιο ξεκομμένων από την κοινωνία στην οποία έρχονται να προσδεθούν.
Μεταξύ αυτών των ταξιδιωτών μη τουριστών απαντάμε τον προσκυνητή, το φοιτητή σε αναζήτηση εμπειριών, τον καλλιτέχνη, τον έμπορο, τον οδοιπόρο.Αυτός ο τελευταίος παντού νιώθει σαν στο σπίτι του. Κατοικεί τον κόσμο. Ο τουρίστας δεν είναι ούτε εξόριστος ούτε μετανάστης ούτε φυγάς ούτε αδειούχος. Ο αδειούχος παίρνει την άδειά του, δηλαδή προσφέρεται για οτιδήποτε. Ο τουρίστας δεν είναι διαθέσιμος, πρέπει οπωσδήποτε να «τουριστικέψει». Αυτός είναι ο σκοπός του τουρίστα.Να διευκρινίσουμε, επίσης, πως το «να κατοικώ το χρόνο» απαιτεί μια ελαστική διαθεσιμότητα και όπως λέει ο Μαρκ Οζέ, «το οργανωμένο ταξίδι αντιστοιχεί με ένα μη τόπο, δηλαδή πηγαίνεις στο χώρο του άλλου χωρίς τη δική του παρουσία. Ο τουρισμός είναι η εμπορευματοποιημένη φάση της ιστορίας του ταξιδιού. Η συνάντηση σ' αυτή την περίπτωση είναι αδύνατη, δεν περιλαμβάνεται στο πρόγραμμα. Ο τουρίστας καταναλώνει διαρκώς.
Καταναλώνει το τοπίο, την αρχιτεκτονική, τον πολιτισμό. Κυκλοφορεί αλλά πρέπει να αξιοποιήσει τις μετακινήσεις του. Η παραμικρή αντιξοότητα βιώνεται σαν μια δυσλειτουργία της οργανώτριας εταιρείας και απειλεί με μηνύσεις.Οταξιδιώτης φροντίζει να είναι «με» και «ανάμεσα» στους λαούς που συναντάει. Ο τουρίστας είναι ανίκανος για μια τέτοια συνεύρεση. Ο ταξιδιώτης αρέσκεται ακόμη στις περιπλανήσεις, αυτή τη «γαστρονομία του ματιού», που μάγευε τον Μπαλζάκ. Ζούμε σε πολλούς χρόνους, αντιφατικές επιθυμίες μάς διαμελίζουν. Ο ταξιδιώτης που ονειρευόμαστε να είμαστε ανταγωνίζεται τον τουρίστα που είμαστε πιο συχνά απ' ό,τι θα θέλαμε. Ο πρώτος αφιερώνει πολύ χρόνο στο ταξίδι του, απολαμβάνει τη διάρκειά του, την ανάπαυση, την προσμονή, ενώ ο δεύτερος απαγορεύει στον εαυτό του την ανεμελιά, το απρόσμενο, τη στάση. Φοβάται τις περιπέτειες, αλλά ελπίζει στις δεξιότητες, εξ ου και η χωρίς προηγούμενο ανάπτυξη του τουρισμού ακραίων προορισμών:αναβάσεις σε υψηλές κορυφές, αποστολές στους αρκτικούς πόλους, πεζοπορία στις ερήμους, δηλαδή ό,τι υπερβολικό.
Οσο για το πολιτισμικό άλλοθι, δεν κρύβει με τίποτα την πραγματικότητα: μερικά δευτερόλεπτα μπροστά στην Τζοκόντα, στο μουσείο του Λούβρου και ολόκληρες ώρες στα ταμεία για την αγορά καρτ ποστάλ.Οι επιπτώσεις του μαζικού τουρισμού στην εθνική οικονομία πρέπει να μελετηθούν σοβαρά. Αυτή η μορφή τουρισμού απαιτεί την κατασκευή τεράστιων διεθνών αεροδρομίων και βαριές υποδομές για τη μετακίνηση των τουριστών (αυτοκινητόδρομοι, τρένα, ταξί κ.λπ). Οι τουριστικές μετακινήσεις απαιτούν πάρκινγκ για τα λεωφορεία και διαπλατύνσεις δρόμων για να δοθούν στους καμεραφόρους τουρίστες. Οσο για την αρχιτεκτονική, αναλαμβάνει να κατασκευάσει ξενοδοχεία-γκέτο και μουσεία ταιριαστά με την αντίληψη της εποχής. Το κτίριο συχνά είναι μια μάρκα, μια εικόνα, ένα σημάδι και υιοθετεί ένα σχήμα και εύκολα αναγνωρίσιμα χρώματα. Είναι η περίπτωση των περισσότερων αλυσίδων διεθνών ξενοδοχείων και εστιατορίων. Χωρίς να μιλήσουμε για τη γλυκιά τυραννία των κλιματιστικών μηχανημάτων που εξομοιώνει όλες τις εποχές. Το να πας στη Βομβάη μετά από πτήση οκτώ ωρών εμποδίζει τον εγκλιματισμό σου, ιδίως αν μείνεις για πέντε-έξι ημέρες. Το αυτοκίνητο με κλιματισμό, το ξενοδοχείο με κλιματισμό, το εστιατόριο με κλιματισμό, το μουσείο με κλιματισμό, τα μεγάλα μαγαζιά με κλιματισμό, όλα έχουν προβλεφθεί για να μειώσουν τις κλιματικές διαφορές που υπάρχουν ακόμη ανάμεσα στη χώρα καταγωγής σας και στη χώρα που επισκέπτεστε. Οι στιγμές χωρίς κλιματισμό βιώνονται σαν παραλογισμός που μπορεί να σας οδηγήσει σε σοβαρούς κινδύνους.
Και τι να κάνουμε; Να κατεδαφίσουμε όλες τις τουριστικές εγκαταστάσεις και παραθεριστικά κέντρα, περιμένοντας να ανακαλύψουμε έναν άλλο τρόπο τουρισμού; Να απαγορεύσουμε το μαζικό τουρισμό και να επιτρέψουμε μόνο κάποιες ελιτίστικες διαδρομές; Να επιβάλουμε την απόκτηση ενός πτυχίου -τουριστικής- συμπεριφοράς ή την ίδρυση ενός διεθνούς αστυνομικού σώματος τουρισμού, ένα πόιντ σίστεμ όπου θα αφαιρούνται πόντοι για κάθε παραβίαση ενός τουριστικού κώδικα και, γιατί όχι, τότε και καταναγκαστικά έργα ταξιδιωτικού σκοπού για τα βαριά παραπτώματα;
Ο τουριστικός πόλεμος μόλις αρχίζει και θα είναι σκληρός και θανατερός, δεδομένων των οικονομικών συμφερόντων, αλλά και των οικολογικών και των πολιτιστικών. Οι μετακινήσεις τουριστικών μαζών δεν θα εμποδίσουν τους ταξιδιώτες να ταξιδέψουν στο ρυθμό των δικών τους βημάτων, της περιέργειάς τους, της δικής τους δίψας και των ορέξεών τους για τον άλλο.

«Το να υπάρχεις δεν είναι να βγαίνεις συνεχώς από τον εαυτό σου και να ξαναγυρνάς;», αναρωτιέται ο Στανισλάς Μπρετόν σε ένα δοκίμιό του, ο τίτλος του οποίου «Ο άλλος και το αλλού» προσδιορίζει την πρώτη διάσταση του ταξιδιού. Η δεύτερη θα μπορούσε να διατυπωθεί ως εξής: «Ο άλλος είναι αλλού». Καλό ταξίδι!
ΒΙΚΗ ΤΣΙΩΡΟΥ
ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ - 26/07/2001

6.3.08

αυτά τα πράγματα συμβαίνουν κάθε μέρα...

- Έκανες καλό ταξίδι; Ρώτησα.

- Κοντά είναι, απάντησε. Νόμιζα ότι ήταν πιο μακριά.

- Έφτασες νωρίς, παρατήρησα.

Κοίταξε το διαμαντόδετο ρολόι της.

- Όχι και τόσο!... Είναι πέντε παρά είκοσι πέντε.

- Τέσσερις και είκοσι εννέα, διαμαρτυρήθηκα. Πας πολύ μπροστά.

- Σ’ ενοχλεί αυτό;

Είχε πάρει ένα χαδιάρικο ύφος που μου χτύπαγε στα νεύρα.

- Σίγουρα. Έχω κι άλλα να σκεφτώ εκτός απ’ τη διασκέδαση.

- Λη, ψιθύρισε, μη γίνεσαι κακός!...

- Θα γίνω καλός όταν θα τελειώσει η δουλειά μου.

- Σε παρακαλώ Λη, επανέλαβε. Θα... Είμαι...

Σταμάτησε. Είχα καταλάβει, αλλά έπρεπε να το πει.

- Για εξηγήσου, είπα.

- Θα κάνω παιδί, Λη.

- Εσύ, είπα, κουνώντας απειλητικά το δάχτυλό μου, έκανες αταξίες με κάποιον άντρα. Γέλασε, αλλά το πρόσωπό της έμεινε συνοφρυωμένο και γεμάτο αγωνία.

- Λη, πρέπει να με παντρευτείς όσο το δυνατόν πιο γρήγορα, αλλιώς θα γίνει τρομερό σκάνδαλο.

- Α μπα, τη διαβεβαίωσα. Αυτά τα πράγματα συμβαίνουν κάθε μέρα.

Μπόρις Βιάν «Θα φτύσω στους τάφους σας»

εκδόσεις γράμματα, μετάφραση Πέτρος Κωστόπουλος

Προτότυπη έκδοση στα Γαλλικά - 1946