ταξιδεύοντας χωρίς εισιτήριο

Εκατομμύρια δρόμοι σαν φίδια στην κόλαση ανοίγονται μπροστά μας, πίσω μας, γύρω μας. Άλλοι με φώτα, άλλοι σκοτεινοί, όμως σχεδόν όλοι με μπάρες, διόδια, αναχώματα, απαγορευτικά σήματα, αστυνόμους και άλλα παρόμοια εμπόδια. Δρόμοι με φυσικά και νοητά σύνορα. Τα ταξίδια δεν είναι πλέον μια περιπέτεια όπως κάποτε. Έχουν χάσει το «Ομηρικό» ή το «Καβαφικό» τους νόημα. Είναι άνετα και όμοια μεταξύ τους. Δεν έχουν πια για αφορμή την Ιθάκη. Τα ταξιδιωτικά γραφεία κατάφεραν να την μετατρέψουν σε απρόσωπο τουριστικό θέρετρο. Οργανώνουν ταξίδια σε όλα τα μήκη και τα πλάτη του πλανήτη, σε πανομοιότυπα ξενοδοχεία με χλωριούχες πισίνες. Με φαγητό προσαρμοσμένο στις συνήθειες του μέσου ευρωπαίου γιάπη και χρώματα τοπικής δήθεν κουζίνας. Η διαφορά του μενού των McDonalds από μια χώρα στην άλλη τείνει να προσδιορίζει και την διαφορά μεταξύ των καθημερινών συνηθειών των κατοίκων τους. Τα αεροπλάνα πετάνε με την ψυχολογική ανασφάλεια που έχει κατακλύσει τους ουρανούς του 21ου αιώνα. Δεν ήταν ποτέ το μέσο μεταφοράς των αληθινών ταξιδιωτών. Η εμπειρία του ταξιδιού σε επιβατικό αεροπλάνο είναι από τη φύση της φτωχή σε εικόνες, συναισθήματα και αίσθηση του τόπου. Σαν να κοιμάσαι και να ξυπνάς σε άλλο μέρος χωρίς να έχεις ταξιδέψει. Το αυτοκίνητο δεν είναι πια ένα ταξιδιωτικό μέσο. Είναι μέσο αυτοπροβολής και αυταρέσκειας. Επίδειξη δύναμης, κοινωνικής θέσης ενίοτε και ανδρισμού. Σαν να καλύπτει μια νοητή, ή και πραγματική, σεξουαλική ανεπάρκεια. Τα τρένα χάνουν, μέσα από τον εκσυγχρονισμό τους, τον ρομαντισμό που εξέπνεαν κάποτε ενώ από την άλλη, οι τιμή των εισιτηρίων τους είναι δυσανάλογα υψηλότερη από την όποια άνεση προσφέρουν. Στις ανεπτυγμένες χώρες το τρένο δεν είναι πια το μέσο μεταφοράς των φτωχών.

Οι φτωχοί είναι το αγκάθι της σύγχρονης αισθητικής. Γι’ αυτό και δεν υπάρχουν στα σήριαλ και τα άλλα τηλεσκουπίδια. Γι’ αυτό και κάθε δήμαρχος που σέβεται την αισθητική της πόλης του κοιτάει πως θα τους εξαφανίσει από το κέντρο της. Το ίδιο σύστημα που γεννάει φτωχούς, το ίδιο τους πετάει στον καιάδα. Οι μόνοι ταξιδιώτες χωρίς εισιτήριο είναι οι εξαθλιωμένοι, οι άστεγοι και οι πεινασμένοι. Ταξιδεύουν γιατί τους κυνηγάνε οι υπέρμαχοι της αισθητικής της αποστείρωσης και της τρομοϋστερίας.

Όμως ποιος ταξιδεύει για το ταξίδι; Ποιος ταξιδεύει για την Ιθάκη; Ποιος ταξιδεύει στ’ αλήθεια σήμερα; Ίσως οι μετανάστες. Ίσως και κάποιοι τρελοί. Τα ταξίδια των πολλών μοιάζουν με μια απλή μετακίνηση σαρκών, από ένα γραφείο στο άλλο, από ένα αεροδρόμιο στο άλλο, από ένα κρεβάτι στο άλλο. Αν κάποιοι κάνουν κάποια ταξίδια με κάποια δόση περιπέτειας είναι για να τα καταγράψουν σε κάποια κάμερα και να τα προβάλουν, είτε στους φίλους τους, είτε, οι επαγγελματίες, στην τηλεόραση. Έτσι μέσα από το μαγικό τηλεοπτικό κουτί ταξιδεύουν κι άλλοι. Στις οθόνες γίνονται όλα. Μέσα από τις προβολές στημένων ταξιδιών, περιπετειών, γλεντιών, δραμάτων και καταστροφών, κλαίμε, γελάμε, θυμώνουμε, γλεντάμε, συνουσιαζόμαστε, ταξιδεύουμε. Τα κάνουμε όλα μέσα από μια εικονική πραγματικότητα γιατί η άλλη, η φυσική πραγματικότητα, είναι πια πολύ επικίνδυνη και κουραστική για τις συνήθειές μας. Τα κάνουμε όλα εκτός από το να ονειρευόμαστε, εκτός από το να αφουγκραζόμαστε τον πραγματικό τόπο όπου βρισκόμαστε. Πιθανότατα διότι αυτός ο τόπος δεν υπάρχει πια, έχει μετατραπεί σ΄ έναν απλό χώρο όπου ακουμπάμε τη φυσική μας υπόσταση και τις συσκευές που μας ενώνουν με τον υπόλοιπο εικονικό κόσμο.